Öncelikle belirteyim, ne sistem uzmanıyım ve donanımlı bir mühendis. Sadece konuyla ilgili biraz araştırma yapmış bilgisayar mühendisliği öğrencisiyim. İngilizce 201 dersi için genel olarak okuduğum ingilizce yazıları türkçe olarak kısa bir özet haline getirmeye çalışacağım. Ne kadar doğru bilinmez ama anladıklarımı size aktarmaya çalışacağım.

Son yıllarda bolca duyduğumuz bir terim “bulut bilişim (cloud computing)”. Son yıllarda duymanız gayet normal çünkü son 4-5 yıldır piyasada diyebiliriz (google trends). Karakteristik özellikleriyle, özellikle maliyete olan etkisi, iş ve bilişim dünyası arasındaki dengeleri değiştirdi diyebiliriz.

Bulut bilişime devam etmeden önce sanallaştırma (virtualization) ve gird computing (bunun türkçe karşılığı ne bilmiyorum) ne demek olduğunu bilmek lazım. Sanallaştırma, yazılımı ve ya donanımı yazılım aracılığı ile taklit etme olacak tanımlanabilir. Grid computing ise bilgisayar kaynaklarını tek bir amaç için ortak kullanmak olarak tanımlanabilir. Bulut bilişim temel olarak bu 2 konsepti kullanan değişken ve esnek bir konsepttir.

Bulut bilişim bir kişi ve ya grup tarafından bulunmuş devrim yaratacak bir fikir değildir. Bulut bilişim yukarda belirttiğim teknoloji gibi başka teknolojileride içinde barındıran ve pratik araçlar getiren bir konsepttir. Daha detaylı bir tanım yapacak olursak;

Bulut bilişim nedir?

ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsünün tanımına göre (The U.S National Institute of Standards and Technology (NIST))

“Paylaşımlı bir bilgisayar kaynakları havuzunda (sanallaştırma ve grid computing’den bahsediyor, havuz türü çeşitli olabilir örneğin, ağ, server, veri depolama alanı, yazılım, servis…) istenilen hizmetin havuzdan çok az bir efor ile hızlı bir şekilde aktive edilip dağıtılabilmesini sağlayan ve bu havuza her yerden, istediğin zaman, kolayca erişilebilmesini amaç edinmiş bir model.”

Orjinal cümle:

“a model for enabling ubiquitous, convenient, on-demand network access to a shared pool of configurable computing resources (e.g., networks, servers, storage, applications, and services) that can be rapidly provisioned and released with minimal management effort or service provider interaction. ” (en sondaki 3 kelimeyi çeviriye eklemedim)

Tanım karışık biraz. Biraz basitleştirirsek, bilgisayar kaynaklarının ve ya verinin internet üzerinden kullanılması olarak tanımlanabilir. Biraz daha açıp bulut bilişimin NIST tarafından tanımlanmış 5 karakteristik özelliğini ve 3 servis modelini açıklayalım.

Bulut bilişimin karakteristik özellikleri:

Gerektiği kadar ve self servis: Müşteri isteğine ve ihtiyacına bağlı olarak istediği hizmeti kendi başına değiştirebilir. Örneğin, şirketiniz için 1tb lık alan hizmeti aldınız. Bunu büyütmek istediğinizde panelden etkileşime girmeden büyütebilirsiniz. Bu donanım alıp sisteme entegre etme gibi IT tarafıdan ne kadar sürede gerçekleştirileceği belli olmayan büyük bir dertten hızlıca kurtulmanızı sağlıyor.

Çevrim içi (geniş ağ erişimi): Hizmete erişim internet üzerinden olduğu için farklı ürünlerle, örneğin padiniz, akıllı telefonunuz, hizmetinize erişebilmenizi sağlar.

Kaynak havuzu modeli: Yukarda bahsettiğim grid computing’in özelliklerinden faydalanılak oluşturulan kaynak havuzundan bir çok müşteri aynı anda faydalanabilir. By hacuzdan kaynaklar dinamik olarak müşterilere dağıtılır. Büyük bir esneklik sağlar.

Dinamik (esneklik): Kullanıcı istediği zaman istediği kadar kaynak alma özelliği esnek bir şekilde sağlanmıştır. Hızlı bir şekilde kullanıcı hesabını yönetebilir.

Ölçülü (İstatistiksel servis): Uygun servis alanlarında (örneğin veri depolama alanı, işlem, bant geniştiği) bulut bilişim istatistiksel verilerden yararlanarak kontrol ve optimize edilir. Bu istatislikler kullanıcı ve servis sağlayıcısı tarafından kullanılabilir.

Bulut bilişimin servis modelleri:

Servis olarak Altyapı –SoA (IaaS): Bu modelde kullanıcı bulutta bulunan yazılımdan faydalanır. Webmail uygulamaları ve Google Docs buna örnek olarak verilebilir. İşletim sistemi ve serverla ilgili ayarlar yoktur bazı servis ayarları bulunur sadece. Bu servislere müşteri farklı ürünlerden web üzerinden rahatça erişebilir. Müşterinin hareket alanı sınırlıdır.

Servis olarak Platform –SoP (PaaS): Bu modelide müşteri bulutta bulutun araç ve altyapısını kullanarak kendi uygulama ve servislerini yönetebilir. Google App Engine, Heroku, Windows Azure örnek olarak verilebilir. Müşteri bu modelde işletim sistemi, server üzerine kontrolü yoktur.

Servis olarak Yazılım –SoY (SaaS): Bu servis modelinde müşteriye bilgisayar kaynakları kiralanır örneğin işlem yetisi, veri depolama alanı, ağ… Müşteri istediği bir yazılımı ve ya işletim sistemini bulutta çalıştırabilir.

Bunun dışında bulut bilişimi dağıtım modelleri bakımından da 4 e ayırmak mümkün. Bunlar özel (private) bulut, açık (public) bulut, ortak (community) bulut ve hibrit (hybrid) bulut. Bunlarıda kısaca açıklamak gerekirse;

Özel bulut:özel bir müşteri için oluşturulan buluttur.

Ortak bulut: Ortak bir kullanım amacı için bir kaç kurum ve ya müşteri için oluşturulan buluttur.

Açık bulut: Herkesin kullanımı için oluşturulmuş ve ya bir çok şirkete hizmet eden buluttur.

Hibrit bulut: Yukardaki 3 bulut türünün bir biri ile karışması sonucu oluşan bulut türüdür.

Yukardaki dağıtım modelleri bulut hizmeti için türler değildir. Bunlar alt yapı türleridir. Anlattıklarım ile bulut bilişimin ne olduğuna ve nasıl işlediğine dair kafanızda birşeyler oluşturduğuna inanıyorum. Bunlar bulut bilişimin genel özellikleri ve türleri (NIST’in açıklaması ve sınıflandırmasına göre).

Neden bulut bilişimi kulanayım diye bir soru oluşmuş olabilir aklınızda. Tanımlamayı bir yana bırakıp birazda avantajlarından bahsedelim. Bulut bilişim güvenlik ve gizlilik endişelerini bir yana atarsak (onlarıda işeyen bir yazı yazmayı düşünüyorum aslında o konularda da bazı avantajları var) geleneksel sistemlerden oldukça avantajlı diyebiliriz. Bu avantajları gerekli yerlerde açıklayarak listelersek:

Bulut bilişimin avantajları

Ucuz: Bulut bilişim orta ölçekli şirketler için gerçekten maliyeti çok düşüyor. Düşünün bir şirketiniz var bunun bilgisayar işleri için sunucu masrafı, bu sunucunun yöneticisi, teknik destek elemanları, güncelleme, bakım vs. vs. bu dertlerden tamamen kurtulmuş oluyorsunuz.

İhtiyacın olduğu kadar kullan: Sadece ihtiyacınız olduğu kadar kullanırsınız. Şöyle bir örnek vereyim, şirketin iş yükü her zaman aynı olmaz. Belli dönemlerde yüksek bilgisayar kaynaklarına ihtiyacınız olur bazende bu ihtiyaç düşer. Geleneksel bir server sisteminde ihtiyaç arttığı zaman yeni sunucu alırsınız ve problemi çözersiniz ama geri kalan zamanlarda da bu sunucular artık şirkete bağlı kalır ihtiyacı olmasa bile. Bulut bilişimde ihtiyacınız olduğu zaman kaynakları arttırıp azaltabilirsiniz. Yine maliyet ile ilgili bir özellik ama belirtilmesi gerekir.

İstediğin yerden eriş: Buluta erişim internet üzerinden olduğu için herhangi bir araç ile istediğiniz yerden hizmetinize erişebilirsiniz.

Düşük yazılım lisans maliyeti: Bir şirkette Ofis yazılımı aldığınızı düşünün. Toplu lisans alınacak ve bu lisans ücreti gerçekten çok büyük. Bulutta sistem tek bir noktadan çalıştığı için maliyet azalıyor.

Yazılım güncelleme: Bulut bilişimde kaynaklar ortak olduğu için güncelleme ve yenilikler çok daha kolay, daha hızlı ve sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilebiliyor.

Süreç kolaylaştırma: Daha az zaman ve insan ile daha çok iş yapılmasını sağlar.

İstatistiksel veri: Bulutta yapılan bütün hareketler sistemler tarafından kaydedilir. Buda inceleme için ve çalışan performasının ölçülmesi için kullanılabilir.

Tecrübesiz kullanıcılar için daha kolay: Bulutta çalışacak bir çalışan için yazılım ve donanım alanında bilinmesi gereken konular daha azdır.

Esnek

Veri güvenliği: Veriler genelde bekleme anında şifreli olarak tutuluyor.

Pek çok işlem otomatik: Güncelleme, yedekleme gibi olaylar genelde otomatik olarak gerçekleşir.

Sınırsız veri alanı: Pek çok bulut servisi alanlarını sınırsız olarak gösteriyor. Yedek ve dosya tutma konusunda alan sıkıntısına son veriyorlar.

Grup çalışması: Grup çalışmasına yönelik uygulamalar bulunmakta (Google Docs’un ortak yazı alanı örnek gösterilebilir).

Güvenlik: Bulut sağlayıcıları küçük işletmelerin sağlayamayacağı güvenlik önlemleri alıyor.

Sonuç

Bulut bilişim yukarıda listelediğim gibi pek çok açıdan avantajlı. Yinede güvenlik, gizlilik ve düşük hızda internet bağlantısı sırasında sorunlar gibi konularda müşterilerin büyük endişeleri var. Her ne kadar bu konularda büyük ilerlemeler olsada müşterilerin endişeleri tam olarak geçmiş değil. Ama sonuç olarak, avantajların, dezavantajları gölgelediği rahatça söylenebilir. Özellikle küçük ve orta ölçekli şirketler için bulut şirketin ilerlemesine büyük katkılar sağlayabileceğini düşünüyorum.

Yazım hakkında görüş ve düşüncülerinizi bekliyorum. Hatalı olduğum yerleri düzeltirseniz sevinirim. Sonuçta uzman değilim sadece biraz araştırma yaptım hatalı yerler olabilir. Umarım yazım faydalı olmuştur.